Phương pháp biện chứng và siêu hình là gì?

Phương pháp luận siêu hình đại khái là một hệ thống các nguyên tắc được sử dụng nhất quán trong hoạt động chung của con người. Nó bao gồm phương pháp nhận thức và phương pháp thực tiễn. Trong lĩnh vực triết học, phương pháp là cách chúng ta nhận thức và hiểu về thế giới xung quanh. Trong quá trình phát triển triết học, hai phương pháp nhận thức đã tồn tại song song và tương đối trái ngược nhau: phương pháp biện chứng và phương pháp siêu hình.

Phương pháp biện chứng là gì

Phương pháp biện chứng là một phương pháp tiếp cận trong triết học và khoa học, tập trung vào việc giải quyết mâu thuẫn và xung đột giữa các yếu tố đối lập trong hiện tượng nghiên cứu. Nó đặt sự chú trọng vào việc phân tích, so sánh và khám phá sự thay đổi, phát triển của một hiện tượng qua thời gian. Phương pháp này tìm kiếm sự hiểu biết về mối quan hệ tương quan giữa các yếu tố, cấu trúc và quá trình phát triển của hiện tượng.

Phương pháp biện chứng yêu cầu một quá trình tư duy linh hoạt, khả năng đối thoại và quan sát sắc bén. Nó đòi hỏi khả năng nhận thức sâu sắc và khả năng suy luận logic để phân tích các yếu tố đối lập, từ đó phát hiện ra các quy luật, quy tắc ẩn sau sự mâu thuẫn và xung đột. Phương pháp này cung cấp một cách tiếp cận toàn diện, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tính phức tạp và đa chiều của thực tại.

Trong triết học, phương pháp biện chứng thường được sử dụng để nghiên cứu các vấn đề triết học cơ bản, như triết học tồn tại, triết học triết học lịch sử và triết học xã hội. Nó cũng được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khoa học khác như khoa học xã hội, khoa học tự nhiên và khoa học nhân văn để tìm hiểu sự phát triển và biến đổi của các hiện tượng trong lĩnh vực đó.

Phương pháp luận siêu hình là gì

Phương pháp luận siêu hình (hay còn gọi là siêu phân tích) là một phương pháp nghiên cứu định lượng được sử dụng trong tâm lýọc và khoa học xã hội. Phương pháp này nhằm đo lường mối quan hệ giữa các biến số trong một mô hình đa biến, thông qua phân tích đa biến và điều chỉnh cho sự ảnh hưởng của các biến nhiễu. Các biến được sử dụng có thể là cả biến độc lập và phụ thuộc, và phương pháp luận này nhằm tìm hiểu mức độ ảnh hưởng của mỗi biến trên biến phụ thuộc. Kết qu của phương pháp này được biểu diễn qua giá trị statistic như hệ số r, hệ số beta, h điều chỉnh R-square, v.v. và đánh giá mức độ có ý nghĩa thống kê của mô

Dấu hiệu cơ bản của phương pháp luận siêu hình trong triết học là gì?

Phương pháp luận siêu hình không liên quan đến triết học và không có dấu hiệu phủ nhận sự vận động và phát triển của sự vật và hiện tượng. Thay vào đó, phương pháp này là một phương pháp thống kê được sử dụng chủ yếu trong tâm lý học và khoa học xã hội để nghiên cứu mối tương quan giữa các biến và tìm hiểu mức độ ảnh hưởng của từng biến trên biến phụ thuộc.

Phương pháp siêu hình (không phải là phương pháp luận siêu hình) là một phương pháp nhận thức đối tượng ở trạng thái cô lập, tách rời đối tượng ra khỏi các chỉnh thể khác và giữa các mặt đối lập nhau có một ranh giới tuyệt đối. Nó giúp chúng ta nhận thức đối tượng ở trạng thái tĩnh tại và giải thích sự biến đổi chỉ bằng sự thay đổi số lượng, nguyên nhân của đó nằm ở bên ngoài đối tượng.

Tuy nhiên, phương pháp siêu hình cũng có hạn chế là làm cho con người chỉ nhìn thấy những sự vật riêng biệt mà không nhìn thấy mối liên hệ qua lại giữa chúng, chỉ nhìn thấy sự tồn tại của chúng mà không nhìn thấy sự phát sinh và sự tiêu vong của chúng, chỉ nhì thấy trạng thái tĩnh của chúng mà quên mất sự vận động của chúng. Sự áp dụng của phương pháp siêu hình chỉ có tác dụng trong một phạm vi nhất định bởi hiện thực không rời rạc và ngưng đọng.

Sự đối lập giữa phương pháp siêu hình và phương pháp biện chứng

Phương pháp siêu hình

Phương pháp siêu hình là một phương pháp trong triết học, dùng để tách rời đối tượng nghiên cứu ra khỏi bối cảnh và các yếu tố khác để tập trung nghiên cứu và hiểu rõ hơn về nó. Khi sử dụng phương pháp này, ta tách đối tượng ra khỏi các mối quan hệ và môi trường xung quanh để chỉ tập trung vào tính chất, đặc điểm hoặc mối quan hệ của nó mà không để ý đến các yếu tố khác.

Phương pháp siêu hình cũng giúp loại bỏ các giả định và quan niệm chủ quan của người nghiên cứu, tập trung vào hiện thực căn bản để đưa ra kết luận khách quan. Khi sử dụng phương pháp này, ta xem đối tượng nghiên cứu như một thực thể cô lập, không chịu ảnh hưởng từ bên ngoài mà chỉ có sự thay đổi về số lượng.

Tuy nhiên, phương pháp siêu hình có hạn chế khi chỉ tập trung vào một khía cạnh của đối tượng, bỏ qua các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến nó. Nó không giúp ta hiểu sự tương tác giữa đối tượng và môi trường xung quanh, điều mà thường được coi là quan trọng trong nghiên cứu các vấn đề liên quan đến xã hội và con người. Do đó, phương pháp siêu hình thường được sử dụng kết hợp với các phương pháp và học thuyết khác để đưa ra kết luận chính xác và đầy đủ hơn về đối tượng nghiên cứu.

Phương pháp biện chứng

Phương pháp biện chứng là một phương pháp nghiên cứu trong triết học, cho phép nghiên cứu và giải thích các biện chứng và mâu thuẫn trong thực tế và trong các ý niệm và lý thuyết liên quan. Phương pháp này nhấn mạnh vào việc giải thích và tìm hiểu các mâu thuẫn, trái ngược và khác biệt giữa các nguyên tắc, quan điểm hoặc giả thuyết khác nhau, nhằm đưa ra một quan điểm nhất quán và toàn diện hơn về hiện thực.

Phương pháp biện chứng khẳng định rằng thực tế là phức tạp và rất đa dng, và để hiểu sâu sắc về một vấn đề, ta cần phải đối mặt với những mâu thuẫn và hội nhập các ý kiến và quan điểm khác nhau. Ta không thể hiểu được thực tế chỉ bằng cách phân chia nó ra thành những phần nhỏ hơn và tách biệt với nhau, mà cần kết hợp chúng lại thành một thực tế tương đối, có thể giải thích những hiện tượng phức tạp và đa dạng.

Phương pháp biện chứng bao gồm một số bước như phân tích các mâu thuẫn và trái ngược giữa các tư tưởng và ý niệm, đưa ra các giải thích và lý giải, phát triển các giả thuyết và đánh giá tính hợp lý của chúng. Phương pháp này đòi hỏi người nghiên cứu phải có tư duy tốt và khả năng suy luận logic, từ đó đưa ra những kết quả có thể chấp nhận được về một vấn đề nghiên cứu.

Ví dụ phương pháp luận biện chứng, siêu hình

Ví dụ 1

Theo phương pháp luận dialektic: khi viết viên phấn, dưới tác dụng của lực cơ học, nó sẽ bị mài mòn và không còn giữ được hình dạng ban đầu. Tuy nhiên, dưới tác dụng hoá học, nó sẽ bị ăn mòn dần đến một mức độ nhất định. Vì vậy, theo thời gian, viên phấn sẽ thay đổi hình dạng và không còn giữ được trạng thái ban đầu. Tuy nhiên, theo phương pháp luận siêu hình, viên phấn vẫn tồn tại như những gì ban đầu mà không bị tác động từ bên ngoài ảnh hưởng đến nó.

Ví dụ 2

Theo phương pháp luận dialectic: Hiện tượng mưa được giải thích là do hơi nước bốc hơi lên tạo thành các đám mây. Khi lượng nước trong mây vượt quá giới hạn, các hạt nước sẽ nhỏ lại và rơi xuống dưới dạng mưa. Phương pháp này nhấn mạnh vào sự tương tác và phụ thuộc giữa các bước trong quá trình mưa tạo ra.

Theo phương pháp luận siêu hình: Theo quan điểm siêu hình, mưa được giải thích là do các thần sấm sét hoặc các vị thần phun nước xuống hạ giới. Người ta tin rằng thượng đế ngự trên cao tưởng tượng cơn mưa bằng cách phái các vị thần bóng tối để tạo ra mưa. Phương pháp này dựa trên sự tin tưởng vào các giả thuyết linh thiêng để giải thích hiện tượng tự nhiên.

Ví dụ 3:

Theo phương pháp luận dialektic: Sự tiến hoá của con người từ loài vượn là một hiện tượng theo cách nhìn của khoa học. Nhiều thế hệ khoa học trên thế giới đã chứng minh về sự tiến hoá này bằng các bằng chứng khoa học khác nhau. Phương pháp này dựa trên việc sử dụng các khoa học về di truyền, động vật học và các phương pháp khảo sát khác để biện chứng cho việc tiến hoá của các loài.

Theo phương pháp luận siêu hình: Theo quan điểm siêu hình, Con người đã được tạo ra bởi Chúa trời. Không có khoa học hay bằng chứng để chứng minh điều này, mà nó dựa trên niềm tin vào những sự kiện tâm linh. Phương pháp này dựa trên sự tin tưởng vào các giả thuyết tôn giáo để giải thích hiện tượng tự nhiên.

Kết luận

Tổng kết lại, phương pháp luận siêu hình và phương pháp biện chứng là hai ph pháp tiếp cận khác nhau để giải thích và hiểu các hiện tượng tự nhiên và xã hội. Phương phápện chứng dựa trên nguyên lý phát triển liên tục và phụ thuộc lẫn nhau trong quá trình tiến hóa của các hiện tượng. Trong khi đó, phương pháp luận siêu hình dựa trên những sự kiện tâm linh hay các giả thuyết tôn giáo để giải thích hiện tượng tự nhiên. Điểm khác biệt giữa hai phương pháp này là phương pháp biện chứng dựa trên khoa học và các bằng chứng, trong khi phương pháp siêu hình lại dựa trên niềm tin. Chọn phương pháp nào là cách tiếp cận phù hợp hay hiệu quả trong giải thích và hiểu các hiện tượng là tùy vào quan điểm của mỗi người.